دعاهای قرآنی

به نام خداوند رحمتگر مهربان. ستایش از آنِ خداست که پروردگار جهانیان است. آن رحمتگر مهربان. مالک روز جزا. [بار خدایا] ما را به راه راست هدایت فرما. راه آنان که نعمتتشان داده‌ای که نه مورد خشم تو هستند و نه گمراه هستند (فاتحه/۱-۷).

آنگاه که انسان به رشد کامل و چهل سالگی برسد، می‌گوید: پروردگارا، بر دلم بیفکن تا نعمتی را که به من، پدر و مادرم ارزانی داشته‌ای، سپاس گویم و کار شایسته‌ای کنم که آن را بپسندی. فرزندانم را برای من  شایسته گردان. در حقیقت من به درگاه تو بازگشته‌ام. من از تسليم شدگان هستم (احقاف/۱۵).

خردمندان، همان كساني كه خدا را ايستاده، نشسته و خوابيده ياد مي‌كنند و در آفرينش آسمان‌ها و زمين مي‌انديشند كه: پروردگارا، این [جهان] را بیهوده نیافریدی. پاکی برای توست. پس ما را از عذاب آتش نگاه دار. پروردگارا، به یقین تو هر کس را به آتش وارد کنی، او را خوار کرده‌ای و برای ستمگران هیچ یاوری نخواهد بود. پروردگارا، به راستی شنیدیم فراخواننده‌ای به ایمان فرا می‌خواند که به پروردگارتان ایمان آورید و ما ایمان آوردیم. پروردگارا پس گناهان ما را ببخش. بدی‌های ما را پوشیده دار و ما را با نیکان بمیران. پروردگارا، آنچه بر [زبان] پیامبران خود به ما وعده داده‌ای، ارزانی دار و ما را در روز رستاخیز رسوا نکن. مسلماً تو خلف وعده نمی‌کنی. پس پروردگار آنها [دعای آنان را] اجابت کرد که من عمل هیچ عمل‌‌کننده‌ای از شما را از زن و مرد تباه نمی‌کنم (آل‌عمران/۱۹۱-۱۹۵).

بندگان [خدای] رحمان کسانی هستند که می‌گویند: پروردگارا، عذاب جهنّم را از ما بازگردان که عذاب آن سخت و دائمی است (فرقان/۶۵). پروردگارا، به ما از همسران و فرزندانمان آن ده که مایۀ روشنی چشمان ما باشد و ما را پیشوای پرهیزگاران گردان (فرقان/۷۴).

راسخان در علم می‌گویند: پروردگارا، دل‌های ما را پس از آن‌که ما را هدایت کردی، نلغزان. ما را از نزد خود رحمتی ببخش. به راستی تو بسیار بخشنده‌ای. پروردگارا، به یقین تو گردآورندۀ مردم هستی، برای روزی که تردیدی در آن نیست. مسلماً خدا خلف وعده نمی‌کند (آل‌عمران/۸-۹).

پرهیزگاران می‌گویند: پروردگارا، ما ایمان آوردیم. پس گناهان ما را بیامرز. ما را از عذاب آتش نگاه دار (آل‌عمران/۱۶).

از مردم کسانی هستند که می‌گویند: پروردگارا، به ما در این دنیا نیکی عطا کن حال آن که برای او در آخرت نصیبی نیست. برخی از آنها می‌گویند: پروردگارا، در این دنیا و در آخرت به ما نیکی عطا کن و ما را از عذاب آتش نگاه دار. آنان هستند که از دستاورد خود بهره‌ای خواهند داشت و خدا سريع الحساب است (بقره/۲۰۰-۲۰۲).

فرشتگانِ حاملان عرش و آنها که پیرامون آن هستند به ستایش پروردگار خود تسبیح می‌گویند. به او ایمان دارند و برای مومنان آمرزش می‌خواهند و [می‌گویند:] پروردگارا، رحمت و دانش تو شامل همه چیز شده است پس کسانی را که توبه کرده‌اند و راه تو را دنبال نموده‌اند، ببخش و آنها را از عذاب آتش مصون دار. پروردگارا‌، آنان و هر کس از پدران، همسران و فرزندان آنها را که به صلاح آمده‌اند، به بهشت‌های جاودانی که به آنها وعده داده‌ای، داخل کن. به‌راستی تو خود شکست‌ناپذیر حکیم هستی. آنها را از بدی‌ها [کیفر] نگاه دار. هر کس را در آن روز از بدی‌ها حفظ کنی البتّه بر او رحمت آورده‌ای. این است همان کامیابی بزرگ (غافر/۷-۹).

 [آدم و همسر او] گفتند: پروردگارا، ما بر خود ستم كرديم. اگر بر ما نبخشايي و به ما رحم نكني، مسلماً از زيانكاران خواهيم بود (اعراف/۲۳).

 نوح پروردگار خود را خواند كه من مغلوب هستم پس انتقام بگير (قمر/۱۰). او گفت: پروردگارا، قوم من، مرا تكذيب كردند. پس ميان من و آنان فيصله ده و من و هر كس از مؤمنان را كه با من است، نجات بخش (شعراء/۱۱۷-۱۱۸). پروردگارا، از آن روي كه من را تکذیب کردند، ياريم كن (مؤمنون/۲۶). پروردگارا، هیچ یک از كافران را بر روي زمين باقي نگذار. اگر تو آنها را باقي گذاري، بندگان تو را گمراه مي‌كنند و جز پليدكارِ ناسپاس نمي‌زايند. پروردگارا، بر من، بر پدر و مادرم، هر كس كه با ايمان به خانة من درآيد و بر مردان و زنان باايمان، ببخشای و ظالمان را جز هلاكت و تباهي نيفزا (نوح/۲۶-۲۸). [خدا به نوح فرمود:] چون تو با آنان كه همراه تو هستند بر كشتي نشستي، … بگو، پروردگارا، مرا در جايي پربركت  فرود آور که تو بهترین مهمان‌نوازان هستي (مؤمنون/۲۸-۲۹).

نوح [هنگام غرق شدن پسرش] پروردگار خود را ندا داد و گفت: پروردگارا، پسرم از كسان من است و قطعاً وعدة تو راست است. تو بهترين داوران هستي. فرمود: ای نوح، در حقیقت او از کسان تو نیست. او عملی ناصالح است پس چیزی را که به آن علم نداری از من نخواه. به تو اندرز می‌دهم مبادا از جاهلان باشی. او گفت: پروردگارا، من به تو پناه مي‌برم از اين‌كه از تو چيزي بخواهم كه به آن علم ندارم. اگر مرا نيامرزي و به من رحم نكني از زيانكاران باشم. گفته شد: اي نوح، [از كشتي] با سلامتي از ما و بركت‌هايي بر تو و بر گروه‌هايي كه با تو هستند. فرود آي (هود/۴۵-۴۸).

[پيامبر نسل بعد از نوح] گفت: پروردگارا، از آن روي كه مرا تکذیب کردند، ياريم كن. فرمود: به زودي سخت پشيمان خواهند شد (مؤمنون/۳۹-۴۰).

ابراهيم گفت: پروردگارا، به من نشان بده كه چگونه مردگان را زنده مي‌كني (بقره/۲۶۰)؟ پروردگارا، اين شهر را ايمن گردان. مرا و فرزندانم را از پرستيدن بت‌ها دور دار. پروردگارا، بت‌ها بسياري از مردم را گمراه كردند پس هر كس از من پيروي كند، بي‌گمان او از من است. هر كس مرا نافرماني كند، به يقين تو آمرزنده و مهربان هستي. پروردگارا، برخي از فرزندانم را در درّه‌اي بي‌كشت و زرع نزد خانة محترم تو سكونت دادم. پروردگارا، تا نماز را به پا دارند پس دل‌هاي برخي از مردم را به سوي آنان گرايش ده. آنان را از محصولات روزي ده تا سپاسگزاري كنند. پروردگارا، بي‌گمان تو آن‌چه را پنهان مي‌کنیم و آن‌چه را آشكار مي‌سازيم، مي‌داني و چيزي در زمين و آسمان بر خدا پوشيده نمي‌ماند. ستایش خدايي را كه در پيري، اسماعيل و اسحاق را به من بخشيد. بي‌گمان پروردگار من شنوندة دعا است. پروردگارا، مرا بر پادارندة نماز قرار ده و از فرزندان من نيز. پروردگارا، دعاي مرا بپذير. پروردگارا، بر من، پدر و مادرم و بر مؤمنان، روزي كه حساب برپا مي‌شود، ببخشاي (ابراهيم/۳۵-۴۱). پروردگارا، به من دانش عطا كن. مرا به صالحان ملحق فرما. براي من در آيندگان آوازة نيكو قرار ده. مرا از وارثان بهشت پرنعمت گردان. بر پدرم ببخشاي زیرا او از گمراهان بود و روزي كه برانگيخته مي‌شوند، مرا رسوا نكن (شعراء/۸۳-۸۷). پروردگارا، اين [سرزمين] را شهري امن قرار بده. از مردم آن کسانی را كه به خدا و روز بازپسين ايمان آورند، از محصولات روزي بخش. فرمود: هر كس كفر ورزد او را اندكي برخوردار مي‌كنيم. سپس او را به عذاب دوزخ گرفتار می‌کنم و چه بد سرانجامي است. هنگامي كه ابراهيم و اسماعيل پايه‌هاي خانه را بالا مي‌بردند، مي‌گفتند: پروردگارا، از ما بپذير. در حقيقت تو شنواي دانايي. پروردگارا، ما را تسليم خود قرار ده. از نسل ما امّتي فرمانبردارِ خود [پديد آور]. آداب ديني ما را به ما نشان ده و بر ما ببخشاي زیرا تو، توبه پذير مهربان هستي. پروردگارا، در ميان آنان فرستاده‌اي از خودشان برانگيز تا آيات تو را بر آنان بخواند. كتاب و حكمت به آنان بياموزد و آنها را پاكيزه‌ سازد زيرا تو خود شكست‌ناپذير حكيم هستي (بقره/۱۲۶-۱۲۹). بی‌گمان براي شما در ابراهيم و كساني كه با او بودند، سرمشق خوبي است. … جز گفتة او به پدر خود، كه من براي تو آمرزش خواهم خواست و من برای تو در برابر خدا اختیار چیزی را ندارم.  پروردگارا، بر تو توكّل كرديم و به سوي تو روي آورديم و بازگشت ما به سوي تو است. پروردگارا، ما را گرفتار دست كافران نكن. ما را بيامرز. پروردگارا، مسلماً تو شكست ناپذير حكيم هستي (ممتحنه/۴-۵).

 لوط گفت: پروردگارا، مرا بر قوم فسادكار غالب گردان (عنكبوت/۳۰). پروردگارا، مرا و كسان مرا، از آن‌چه اینان انجام مي‌دهند، رهايي بخش. پس او و خانوادة او، همگي را رهانيديم جز پيرزني كه از باقي‌ماندگان بود سپس دیگران را هلاک کردیم (شعراء/۱۶۹-۱۷۲). 

يوسف گفت: پروردگارا، زندان براي من دوست‌داشتني‌تر است از آن‌چه مرا به آن مي‌خوانند. اگر نيرنگ آنان را از من بازنگرداني، به سوي آنان خواهم گراييد و از نادانان خواهم شد. پس پروردگارش او را اجابت كرد و نيرنگ زنان را از او برگردانيد (يوسف/۳۳-۳۴). یوسف گفت: پروردگارا، تو به منفرمانروايي دادي. از تعبير خواب‌ها به من آموختي. اي پديدآورندة آسمان‌ها و زمين، تنها تو در دنيا و آخرت مولاي من هستي. مرا مسلمان بميران و به شايستگان ملحق فرما (يوسف/۱۰۱).

شعيب گفت: … پروردگارا، ميان ما و قوم ما، به حق راهي بگشاي و داوري كن. تو بهترين داوران هستي (اعراف/۸۹).

 [موسی] گفت: پروردگارا، من [ با كشتن آن مرد] بر خود ستم کردم. مرا ببخش. پس خدا از او درگذشت. زیرا او آمرزندة مهربان است. او گفت: پروردگارا، به [پاسِ] نعمتی که بر من ارزانی داشتی هرگز پشتیبان مجرمان نخواهم بود (قصص/۱۶-۱۸). موسی ترسان و نگران از آنجا (آن شهر) بیرون رفت. گفت: پروردگارا، مرا از گروه ستمکاران نجات بخش. چون به سوی مدین رو نهاد، گفت: امید است پروردگارم مرا به راه راست هدایت کند (قصص/۲۱-۲۲). پروردگارا، من به هر خیری که به سوی من بفرستی، سخت نیازمند هستم (قصص/۲۴). [آنگاه که خدا به موسی فرمان داد که به سوي قوم فرعون برو]، موسی گفت: پروردگارا، مي‌ترسم مرا تكذيب كنند. سينه‌ام تنگ مي‌شود و زبانم روان نمي‌گردد (شعراء/۱۲-۱۳). پروردگارا، سینه‌ام را گشاده گردان و کارم را برای من آسان کن و از زبانم گره بگشای تا سخن من را بفهمند. برای من دستیاری از کسانم قرار ده، هارون برادرم را، پشتم را به او استوار کن. او را شریک کارم گردان تا تو را فراوان تسبیح گوییم و بسیار به یاد تو باشیم زیرا تو همواره به ما بینایی (طه/۲۵-۳۵).برادرم هارون از من زبان‌آورتر است پس او را با من به دستیاری بفرست تا مرا تصدیق کند زیرا می‌ترسم مرا تکذیب کنند (قصص/۳۴). پس به سوي هارون [وحي] بفرست (شعراء/۱۳). پروردگارا، من کسی از ایشان را کشته‌ام، می‌ترسم مرا بکشند (قصص/۳۳). آنان بر گردن من خوني دارند. مي‌ترسم مرا بكشند. فرمود: نه چنين نيست (شعراء/۱۴-۱۵). ای موسی، خواسته‌ات به تو داده شد (طه/۳۶). به زودی بازوی تو را به وسیلة برادرت نیرومند خواهیم کرد. برای شما تسلّطی قرار خواهیم داد که با آیات ما به شما دست نخواهند یافت. شما و هر کس شما را پیروی کند، چیره خواهید بود (قصص/۳۵). نشانه‌هاي ما را ببريد. بي‌گمان ما با شما شنونده‌ايم (شعراء/۱۵).

موسی گفت: پروردگارا، تو به فرعون و اشراف او در زندگی دنیا زیور و اموال داده‌ای. پروردگارا، تا [مردم] را از راه تو گمراه کنند. پروردگارا، اموال آنان را نابود کن و آنان را سخت‌دل گردان که ایمان نیاورند تا عذاب دردناک را ببینند. فرمود: دعای شما پذیرفته شد پس ایستادگی کنید و راه کسانی را که نمی‌دانند، پیروی نکنید (یونس/۸۸-۸۹). موسی پروردگار خود را خواند که این‌ها (فرعونيان) مردمی گناهکار هستند. [فرمود:] بندگان من را شبانه ببر زیرا شما مورد تعقیب خواهید شد. دريا را هنگامي كه آرام است پشت سر بگذار. آنان سپاهي غرق‌شدند هستند (دخان/۲۲-۲۴). چون موسي به ميعاد ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت، عرض كرد: پروردگارا، خود را به من نشان بده تا تو را بنگرم. فرمود: هرگز مرا نخواهي ديد. ليكن به كوه بنگر اگر بر جاي خود قرار گرفت به‌زودي مرا خواهي ديد. پس چون پروردگار او به كوه جلوه نمود، آن را ريزريز ساخت و موسي بيهوش بر زمين افتاد. چون به خود آمد، گفت: تو منزّهي. به درگاه تو توبه كردم. من از نخستين مؤمنان هستم (اعراف/۱۴۳). موسی گفت: پروردگارا، من و برادرم را بیامرز و ما را در رحمت خود درآور. تو مهربانترین مهربانانی (اعراف/۱۵۱). پروردگارا، من جز اختیار خود و برادر خود را ندارم پس میان ما و این قوم نافرمان جدایی افکن (مائده/۲۵). موسي از ميان قوم خود هفتاد مرد براي ميعاد ما برگزيد. چون زلزله آنان را فرو گرفت، گفت: پروردگارا، اگر مي‌خواستي آنان و مرا پيش از اين هلاك مي‌كردي. آيا ما را به آن‌چه كم‌خردان ما كرده‌اند، هلاك مي‌كني؟ اين جز آزمايش تو نيست. هر كس را بخواهي با آن گمراه و هر كس را بخواهي هدايت مي‌كني. تو سرور ما هستي پس ما را بيامرز. به ما رحم كن. تو بهترين آمرزندگان هستي. براي ما در اين دنيا نيكي مقرّر فرما و در آخرت (نيز) زيرا ما به سوي تو بازگشته‌ايم. فرمود: عذاب خود را به هر كس بخواهم مي‌رسانم و رحمت من همه چيز را فرا گرفته است. به زودي آن را براي كساني كه پرهيزگاري مي‌كنند و زكات مي‌دهند و آنان كه به آيات ما ايمان مي‌آورند، مقرّر مي‌دارم (اعراف/۱۵۵-۱۵۷).

[قوم موسی] گفتند: پروردگارا، ما را برای قوم ستمگر وسیلة آزمایش قرار نده. ما را به رحمت خویش از گروه کافران نجات ده (یونس/۸۵-۸۶).

ساحران گفتند: تو (فرعون) جز براي اين ما را به كيفر نمي‌رساني كه ما به معجزات پروردگارمان وقتي براي ما آمد، ايمان  آورديم. پروردگارا، بر ما شکیبایی فرو ریز و ما را مسلمان بمیران (اعراف/۱۲۵).

 همسر فرعون گفت: پروردگارا، برای من نزد خود در بهشت خانه‌ای بساز و مرا از فرعون و عمل او نجات ده و مرا از قوم ستمکار برهان (تحریم/۱۱).

چون [طالوت و سپاهيان او] با جالوت و سپاه او روبه‎رو شدند. گفتند: پروردگارا، بر ما شكيبايي فرو ريز. گام‌هاي ما را استوار بدار. ما را بر گروه كافران ياري ده. پس به خواست و فرمان خدا آنها را درهم شكستند (بقره/۲۵۰،۲۵۱). 

[سليمان] گفت: پروردگارا، مرا ببخش و ملكي به من ارزاني دار كه هيچ كس را پس از من سزاوار نباشد در حقيقت اين تويي كه بسيار بخشنده‌اي (ص/۳۵). او گفت: پروردگارا، در دلم بيفكن تا نعمتي را كه به من و پدر و مادرم ارزاني داشته‌اي، سپاس بگزارم. به كار شايسته‌اي كه آن را مي‌پسندي، بپردازم. مرا به رحمت خود، در ميان بندگان شايسته‌ات داخل كن (نمل/۱۹). [ملكة سبأ] گفت: پروردگارا، من به خود ستم كردم. اینک با سليمان در برابر خدا پروردگار جهانيان تسليم شدم (نمل/۴۴).

 [قوم سبأ از سر ناسپاسي گفتند:] پروردگارا، ميان سفرهاي ما فاصله انداز. آنان بر خود ستم كردند پس آنها را [موضوع] حكايت‌ها گردانيديم و سخت پراكنده كرديم. قطعاً در اين، براي هر شكيباي سپاسگزاري، عبرت‌ها است (سبأ/۱۹).

ايّوب پروردگار خود را ندا داد که شیطان مرا به رنج و عذاب مبتلا كرده است (ص/۴۱). ايّوب پروردگار خود را ندا داد کهبه من آسيب رسيده و تويي مهربانترين مهربانان. پس او را اجابت كرديم و درد و رنج او را برطرف كرديم. كسان او و نظير آنها را، همراه آنان به او عطا كرديم تا رحمتي از جانب ما و عبرتي براي عباد‌ت‌‌كنندگان باشد (انبياء/۸۳-۸۴).

ذوالنّون در تاريكي‌ها ندا داد: معبودي جز تو نيست. تو منزّهي. به‌راستي من از ستمكاران بودم پس [دعاي] او را اجابت كرديم و او را از اندوه رهانيديم. مؤمنان را چنين نجات مي‌دهيم (انبياء/۸۷-۸۸).

آن‌گاه كه همسر عمران گفت: پروردگارا، آن‌چه در شكم دارم نذر تو كرده‌ام آزاد براي تو، پس از من بپذير. تویی شنواي دانا. پس چون فرزند را به دنیا آورد، گفت: پروردگارا، من آن را دختر زاييدم، خدا بهتر مي‌داند او چه زاده و پسر همچون دختر نيست، من او را مريم ناميدم و او و خاندانش را از شرّ شيطان مطرود، به تو مي‌سپارم (آل‌عمران/۳۵-۳۶). هر بار زکریّا بر مریم وارد می‎شد، نزد او رزقي می‌یافت. گفت: ای مریم، این رزق از کجا برای تو می‌رسد؟ گفت: از جانب خداست. خدا به هر کس بخواهد بی‌حساب روزی می‌دهد. اینجا بود که زکریّا پروردگار خود را خواند و گفت: پروردگارا، از جانب خود فرزندي پاك و پسنديده به من عطا كن. تو شنوندة دعا هستي (آ‌ل‌عمران/۳۸). پروردگار خود را خواند كه پروردگارا، مرا تنها نگذار و تو بهترين ارث برندگان هستی (انبياء/۸۹). اي پروردگار من، مرا [فرزندي] از شايستگان بخش (صافّات/۱۰۰). پروردگارا، استخوانم سست گرديده و موي سرم از پيري سپيد گشته. پروردگارا، هرگز از خواندن تو نااميد نبوده‌ام. من پس از خود از بستگانم بيمناك هستم و زنم نازا است پس از جانب خود وارثي به من ببخش تا از من و از خاندان يعقوب ارث برد. او را اي پروردگار من، پسنديده گردان. [فرمود:] اي زكريّا، ما تو را به پسري كه نام او  يحيي است، م‍ژده مي‌دهيم كه قبلاً هم‌نامي براي او قرار نداده‌ايم (مريم/۴-۷). در حالي كه او ايستاده و در محراب خود دعا مي‌كرد، فرشتگان او را ندا دادند كه خدا تو را به يحيي كه تصديق‌كنندة كلمه‌اي از خدا است و بزرگوار، خويشتن‌دار و پيامبري از شايستگان است، مژده مي‌دهد (آل‌عمران/۳۹). پس او را به پسري بردبار مژده داديم (صافّات/۱۰۱). او را اجابت کرديم و يحيي را به او بخشيديم و همسرش را براي او شايسته كرديم زيرا آنان در كارهاي نيك، شتاب مي‌نمودند و ما را از روي رغبت و بيم مي‌خواندند و در برابر ما فروتن بودند (انبياء/۹۰). [زكريّا] گفت: پروردگارا، چگونه مرا پسري خواهد بود و حال آن كه زنم نازا است و من از سالخوردگي ناتوان شده‌ام (آل‌عمران/۴۰؛ مريم/۸)؟ گفت: فرمان چنين است. پروردگار تو فرموده اين بر من آسان است. تو را در حالي كه چيزي نبودي قبلاً آفريدم (مریم/۹). این چنین خدا هر چه بخواهد، انجام می‌دهد (آل‌عمران/۴۰). گفت: پروردگارا، براي من نشانه‌اي قرار ده. فرمود: نشانة تو اين است كه (آل‌عمران/۴۱؛ مریم/۱۰) سه شبانه [روز] با اين كه سالمي نمی‌توانی با مردم سخن ‌بگويي (مريم/۱۰). سه روز جز با اشاره نمی‌توانی سخن بگویی (آل‌عمران/۴۱).

حوّاريون گفتند: اي عيسي پسر مريم، آيا پروردگارت مي‌تواند براي ما مائده‌اي از آسمان نازل كند؟ گفت: اگر مؤمن هستيد، از خدا پروا كنيد. گفتند: مي‌خواهيم از آن بخوريم و دل‌هاي ما مطمئن شود و بدانيم كه به ما قطعاً راست گفته‌اي و خود از شاهدان آن باشيم. عيسي پسر مريم گفت: خداوندا، پروردگارا، از آسمان مائده‌اي براي ما بفرست كه هم عيدي براي اولين و آخرين ما باشد و هم نشانه‌اي از سوي تو. به ما روزي بخش زیرا تو بهترين روزي‌دهندگان هستي. خدا فرمود: من آن را براي شما خواهم فرستاد ولي هر كس از شما پس از آن كافر شود او را چنان عذابي كنم كه هيچ يك از جهانيان را عذاب نكرده باشم (مائده/۱۱۲-۱۱۵).[آنها گفتند:] پروردگارا، به آن‌چه نازل كرده‌اي ايمان آورديم. از اين پيامبر، پيروي كرديم پس ما را با شاهدان بنويس (آل‌عمران/۵۳).

آن‌گاه كه جوانان به سوي غار پناه جستند، گفتند: اي پروردگارِ ما، از جانب خود به ما رحمتي بخش و كار ما را براي ما به سامان رسان (كهف/۱۰). دل‌هاي آنان را استوار گردانيديم آن‌گاه كه برخاستند و گفتند: پروردگارِ ما، پروردگار آسمان‌ها و زمين است. جز او هرگز معبودي را نخواهيم خواند كه در اين صورت قطعاً ناروا گفته‌ايم (كهف/۱۴).

چه بسيار پيامبراني كه خداپرستانِ بسياري همراه آنها نبرد كردند و از هر رنجي كه در راه خدا ديدند، سست و زبون و درمانده نشدند. خدا صابران را دوست مي‌دارد و گفتار آنها جز اين نبود كه مي‌گفتند: پروردگارا، گناهان ما را بيامرز. از زياده‌رويِ ما در كارمان درگذر. قدم‌هاي ما را استوار دار و ما را بر گروه كافران پيروز گردان پس خدا به آنها پاداش دنيا و پاداش نيكويِ آخرت عطا كرد (آل‌عمران/۱۴۶-۱۴۸).

بگو، خدايا، اي دارندة فرمانروايي، به هر كس خواهي حكومت مي‌دهي و از هر كس خواهي باز مي‌ستاني. هر كس را بخواهي عزّت مي‌بخشي و هر كس را بخواهي خوار مي‌گرداني. همة خيرات به دستِ تو است. تو بر هر كاري توانا هستي (آل‌عمران/۲۶). بگو، پروردگارا، مرا در هر كاري وارد مي‌كني با راستي داخل کن و در هر كاري بيرون مي‌آوري با راستي خارج کن. از سوی خود برای من نيرويي یاری‌بخش قرار بده (اسراء/۸۰). بگو، پروردگارا، ببخشای و رحمت کن. تو بهترین بخشایندگان هستی (مومنون/۱۱۸).بگو، پروردگارا، بر دانش من بیفزای (طه/۱۱۴). بگو، پروردگارا، از وسوسه‌های شیاطين به تو پناه می‌برم. پروردگارا از این‌که به نزد من حاضر شوند به تو پناه می‌برم (مومنون/۹۷-۱۰۰). از سر مهربانی، بال فروتنی بر آنها (پدر و مادر) بگستر. بگو، پروردگارا، آن دو را رحمت کن همان‌گونه كه مرا در كودكي پروردند (اسراء/۲۴-۲۵). بگو، پروردگارا، اگر عذابي را كه به آنها (مشركان) وعده داده مي‌شود به من نشان دهي، پروردگارا، پس مرا در [اين عذاب‌ها] میان قوم ستمکار قرار نده (مومنون/۹۳-۹۴).

پیامبر و مومنان همگی گفتند: پروردگارا، آمرزش تو را مي‌طلبيم. بازگشت به سوی توست. خدا هيچ‌كس را جز به اندازة توانش تكليف نمي‌كند. هر چه نيكي كرده به سود اوست و هر چه بدي كرده به زيان اوست. پروردگارا، اگر فراموش کردیم یا به خطا رفتیم، بر ما نگیر. پروردگارا، هیچ بار گرانی بر ما نگذار همچنان که بر کسانی که پیش از ما بودند نهادی. پروردگارا، آن‌چه طاقت آن را نداریم بر ما تحمیل نکن. از ما درگذر. ما را بيامرز و بر ما رحمت آور. سرور ما تو هستی پس ما را بر گروه کافران پیروز گردان (بقره/۲۸۵-۲۸۶).

پيامبر گفت: پروردگارا، امّت من اين قرآن را كنار گذاشتند (فرقان/۳۰). گفت:پروردگارا، [بين ما و دشمنان] به حق داوری کن (انبیاء/۱۱۲). ای پروردگار من، این‌ها جماعتی هستند که ایمان نخواهند آورد. [فرمود:] از آنها روی برتاب و بگو: خداحافظ! پس به زودی بدانند (زخرف/۸۸-۸۹). مردم را از روزی که عذاب بر آنها می‌آید بترسان. پس آنها که ستم کرده‌اند، می‌گویند: پروردگارا، ما را تا چندی مهلت بخش تا دعوت تو را پاسخ گوییم و از فرستادگان تو پیروی کنیم. مگر شما پیش از این سوگند نمی‌خوردید که شما را فنایی نیست (ابراهیم/۴۴)؟

ای مومنان، چرا در راه خدا و مستضعفان، از مردان و زنان و کودکان، نمی‌جنگید؟ آنان که می‌گویند: پروردگارا، ما را از این شهری که اهل آن ستمکار هستند، بیرون ببر. از جانب خود برای ما سرپرست و یاوری قرار بده (نساء/۷۵).

کسانی که پس از آنها (مهاجر و انصار) آمدند، می‌گویند: پروردگارا، ما و آن برادران ما را که در ایمان بر ما پیشی گرفتند، بیامرز. در دل‌های ما نسبت به کسانی که ایمان آورده‌اند، کینه‌ای نگذار. پروردگارا به راستی تو رئوف و مهربان هستی (حشر/۱۰).

[برخی از مسيحيان] چون آیاتی را که بر این پیامبر نازل شده است، بشنوند، می‌بینی، به خاطر آن‌چه از حق شناخته‌اند، چشمان آنها اشک می‌بارد. می‌گویند: پروردگارا، ایمان آوردیم پس ما را با گواهان بنویس. چرا به خدا و دین حق که به سوی ما آمده است، ایمان نیاوریم در حالی که آرزو داریم پروردگارمان ما را با گروه صالحان همنشین کند؟ پس خدا به پاس آن‌چه گفتند: بهشت را به آنها پاداش داد كه از زیر آن نهرها روان است. در آن جاودانه هستند. این پاداش نیکوکاران است (مائده/۸۳-۸۴).

پیش از آنها (کافران)، [قوم نوح، عاد، فرعون، ثمود، قوم لوط، و اصحاب ايكه] گفتند: پروردگارا، پيش از روز حساب، بهرة ما را شتابان به ما بده (ص/۱۶).

 [ابليس] گفت: پروردگارا، پس مرا تا روزي كه برانگيخته خواهند شد، مهلت بده (حجر/۳۶؛ ص/۷۹). اگر مرا تا روز رستاخيز مهلت دهي بي‌گمان فرزندان او (آدم) را به گمراهي مي‌كشانم مگر اندكي (اسراء/۶۲). فرمود: تو از مهلت يافتگاني (حجر/۳۷).

در آن روز خدا، پیامبر و کسانی را که با او ایمان آورده بودند، خوار نمی‌گرداند. نور آنها پیشاپیش آنها و سمت راست آنان روان است. می‌گویند: پروردگارا، نور ما را برای ما کامل گردان و بر ما ببخشای (تحریم/۸).

آنان (مومنان صالح) در بهشت دعایشان این است: خدایا تو منزّهی. درود آنان در آنجا سلام است. و پایان دعای آنها این است که ستایش خدایی را که پروردگار جهانیان است (یونس/۱۰).

چون چشم اعراف، به دوزخیان گردانیده شود، می‌گویند: پروردگارا، ما را با ستمکاران قرار مده (اعراف/۴۷).

کسانی که میزان اعمال آنها سبک باشد،  می‌گویند: پروردگارا، بدبختی ما بر ما چیره شد. ما مردمی گمراه بودیم. پروردگارا، ما را از این آتش بیرون آور. پس اگر باز [به بدي] برگشتیم در آن صورت ستمگر خواهیم بود. گوید: در آن گم شوید و با من سخن نگویید. همانا گروهی از بندگان من بودند که می‌گفتند: پروردگارا، ایمان آوردیم پس بر ما ببخشای و به ما رحم کن. تو بهترین مهربانان هستی امّا شما آنها را به ریشخند گرفتید تا این که ذکر مرا از یاد شما بردند و شما هم‌چنان بر آنها می‎خندیدید. من امروز به آنها برای این‌که صبر کردند، پاداش دادم که بی‌تردید آنها رستگار هستند (مومنون/۱۰۶-۱۱۱).

کاش هنگامی را که مجرمان پیش پروردگار خود سرهای خود را به زیر انداخته‌اند، می‌دیدی که [می‌گویند:] پروردگارا، دیدیم و شنیدیم. ما را بازگردان تا کار شایسته کنیم. زيرا ما یقین داریم (سجده/۱۲).

[کافران] می‌گویند: پروردگارا، دوبار ما را به مرگ رساندی و دو بار ما را زنده گرداندی. به گناهان خود اعتراف کردیم پس آیا راه بیرون شدنی هست (غافر/۱۱-۱۲)؟ آنها (کافران) در آنجا فریاد برآورند: پروردگارا، ما را بیرون بیاور تا غیر از آن‌چه می‌کردیم، کار شایسته کنیم. مگر شما را عمر دراز ندادیم که هر کس که باید در آن عبرت گیرد، عبرت می‌گرفت و آیا برای شما هشداردهنده نیامد؟ پس بچشید که برای ستمگران یاوری نیست (فاطر/۳۷). روزی که چهره‌های کافران را در آتش زیر و رو می‌کنند، می‌گویند: پروردگارا، ما رؤسا و بزرگان خود را اطاعت کردیم و ما را گمراه می‌کردند. پروردگارا، آنان را دوچندان عذاب بده و آنها را لعنت کن، لعنتی بزرگ (احزاب/۶۶-۶۸). پروردگارا، هر کس این را از پیش، برای ما فراهم آورده است، عذاب او را در آتش دوچندان کن (ص/۶۱). هر بار كه امّتي در آتش درآيد، هم‌كيشان خود را لعنت كند تا وقتي كه همگي به هم بپيوندند، پيروان دربارة پيشوايان خود مي‌گويند: پروردگارا، اينان ما را گمراه كردند پس دو برابر عذاب آتش به آنها بده. مي‌فرمايد: براي هر كدام دو چندان است ولي شما نمي‌دانيد (اعراف/۳۸).

چون کسانی که شرک ورزیدند، شریکان خود را ببینند، می‌گویند: پروردگارا، این‌ها بودند آن شریکانی که ما به جای تو می‌خواندیم. [شریکان] قول آنها را رد می‌کنند که شما قطعاً از دروغگویان هستید (نحل/۸۶).

 

 

 

 

 

محمد نصر اصفهانی

نويسنده اين مباحث، از دانش آموختگان حوزه و دانشگاه بوده و در حوزه قرآن، نهج البلاغه، كلام جديد، اخلاق، تاريخ اسلام و سياست آثاري دارند.

مطالب مرتبط