حکمت‌نامه ۲۷ – با بیماری خود چه کنیم؟
«امْشِ بِدَائِكَ مَا مَشَى بِكَ»
با بیماری خود تا زمانی که با تو راه می‌آید، بساز.
مراجعه یا عدم مراجعه به پزشک و شروع درمان یا عدم درمان امری ارادی است ولی اینکه تا چه زمان بیماری با بیمار راه می‌آید و برای او مشکل جدی به بار نمی‌آورد، موضوعی علمی است. بنابراین توصیه امام به اینکه با بیماری خود تا زمانی که با تو راه می‌آید، بساز به عوامل بسیاری بستگی دارد که آن را علم زمانه مشخص می‌کند. اینکه بدن انسان به چه بیماری و تا چه زمان با انسان همراه است و قدرت دفاعی بدن برای دفع آن کفایت می‌کند و نباید با شروع کوچک‌ترین نشانه‌های بیماری روحیه خود را از دست دهد و به طبیب مراجعه کرده و داروهایی مصرف نماید که معمولاً عوارض منفی دارند، به میزان رشد دانش پزشکی و آگاهی عمومی از این دانش بستگی دارد. بر اساس دانش پزشکی امروز در پاره‌ای از بیماری‌ها باید به سرعت به پزشک مراجعه کرد و تحت درمان قرار گرفت چون چنین بیماری‌هایی با فرد همراهی نمی‌کنند ولی در برخی موارد نیز چنین نیست و بدن بیمار تا زمان زیادی با بیماری درگیر شده و احتمال بسیار دارد که بر آن غلبه کند.
سن و سال بیمار، وجود عارضه و علائم یا عدم وجود علائمی شبیه درد و شدت اختلال در نظم بدن، سابقه بیماری و میزان سرایت آن و غیره همه در همراهی یا عدم همراهی بیماری با بیمار برای مراجعه به طبیب و درمان مؤثر هستند ولی تشخیص آن بر عهده متخصصین فن است. پس زمان تصمیم برای مراجعه به پزشک و شروع درمان موضوعی علمی است و همگان حق و تکلیف دارند که در این خصوص مثل دیگر امور زندگی خود از علم پیروی کنند: «لَا تَقْفُ مَا لَیسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا» (اسراء،۳۶) و خود را به توهمات و خرافات نسپارند که: «مَا یتَّبِعُ أَكْثَرُهُمْ إِلَّا ظَنًّا إِنَّ الظَّنَّ لَا یغْنِی مِنَ الْحَقِّ شَیئًا» (یونس،۳۶).
بنابراین چنین روایاتی نباید دستاویز کسانی باشد که مثلا در مورد مراجعه به پزشک، اعم از سنتی و مدرن، تعلّل کنند و نسبت به استفاده از دارو، واکسن و حتی جراحی و غیره علی رغم تجویز متخصص واکنش منفی نشان دهند و مسئول هلاکت خود یا دیگران شوند: «لَا تُلْقُوا بِأَیدِیكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ» (بقره،۱۹۵) چیزى را كه بدان علم ندارى دنبال مكن زیرا گوش و چشم و قلب همه مورد پرسش واقع خواهند شد.
بیشترشان جز از گمان پیروى نمى كنند [ولى] گمان به هیچ وجه [آدمى را] از حقیقت بى نیاز نمى گرداند آرى خدا به آنچه مى كنند داناست.
خود را با دست خود به هلاكت میفكنید.
✍️ محمد نصر اصفهانی
