حکمتنامه ۱۲ – بیچارهترین ادیان، مذاهب، حکومتها و …!
«أَعْجَزُ النَّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنِ اكْتِسَابِ الْإِخْوَانِ وَ أَعْجَزُ مِنْهُ مَنْ ضَيَّعَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ مِنْهُم».
ناتوانترین و عاجزترين مردم، کسی است که از به دست آوردن دوست، عاجز بماند و بیچارهتر از او کسی است که به آسانی دوستان خود را از دست بدهد.
یکی از مباحث فلسفه اخلاق این است که آیا اصول اخلاقی، شبیه آنچه که امیرالمومنین در مورد اهمیت ورود به رابطه دوستانه و اهمیت بیشتر ماندن در این رابطه صمیمانه و دوستانه مطرح میکنند، تنها مربوط به رابطه فرد با فرد است؟ یا رابطه فرد با جمع را نیز شامل میشود؟ یا رابطه جمع با جمع را نیز در بر میگیرد؟ یا اگر این جمع اکثریت باشد تا اینکه اقلیت باشد متفاوت است؟ یا رابطه جمع یا دولت با جمع یا شهروندان در حیات اعتقادی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز مشمول این اصول اخلاقی است؟ حال اگر اصول اخلاقی در عرصه عمومی کاربرد داشته باشد، آیا کاربرد آن برای همه یکسان است؟ یا اصول اخلاقی معصوم با غیرمعصوم تفاوت دارد؟ یا اصول اخلاقی خدایگان نسبت به بندگان یا رهبران نسبت به رهروان اصول اخلاقی متفاوتی است؟ علاوه بر آن آیا اصول اخلاقی رهبران، در دوران تأسیس و انقلاب با دوران استقرار و نظام سیاسی فرق دارد؟
کسانی که اصول اخلاقی را نسبی میدانند بین تمام ساحتهای یاد شده تفاوت قائل هستند و اصول اخلاقی را جابهجا قابل تغییر میدانند. پیامدهای نسبیگرایی اخلاقی فاجعه است. به نظر آنان، اخلاق اغنیا از اخلاق فقرا جداست. زورگویی، برای صاحبان قدرت رواست برای ناتوانان روا نیست. برای تأسیس نظام، دشمنی، خشونت و ترور مجاز است ولی پس از استقرار نظام، دشمنی، خشونت و ترور ممنوع است. یا چون حفظ نظام از اوجب واجبات است برای حفظ نظام، هر رفتاری که ضد ارزشهای انسانی باشد، مجاز است. یا چون حفظ عقاید مردم واجب است هر گونه افترا، تهمت، غیبت، دشنام، ترور نسبت به کسانی که عقاید مخالف دارند و آن را تبلیغ میکنند، ضروری است.
نگارنده که اصول اخلاقی را مطلق میداند، این کلام مولا را نیز مطلق دانسته، هم نسبت به فرد و هم نسبت به اقشار فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و هم ادیان هم غیر ادیان، هم مردم و هم دولتها صادق میداند. بنابراین میتوان گفت: ناتوانترین و عاجزترين ادیان، مذاهب و حکومتها، آنهایی هستند که از به دست آوردن دوست، عاجز بمانند و بیچارهتر از آنها ادیان، مذاهب و حکومتهایی هستند که به آسانی دوستان خود را از دست بدهند. افزون بر آن بیچارهتر از آنان کسانی هستند که به این پدیده افتخار میکنند.
/انتهای متن
